Hamamet

Hamam (turqisht: hamam) është një banjë qyteti e krijuar në Lindjen e Mesme. Banja në hamam ishte për ruajtjen e higjenës personale, pjesë e ritualit, por edhe për kënaqësi. Hamamët ishin një pjesë e rëndësishme e kulturës turke dhe shërbyen si një vend për socializim. Ndër ndërtesat e arkitekturës profane në Shkup, hamanet (banjot e qytetit) zënë një vend të veçantë, për sa i përket numrit dhe monumentalitetit të tyre. Në një kohë në Shkup kishte 12 banjë të vetme dhe 3 dopio (çifte). Banjat e shumta publike, përveç banjove të shtëpive, numri i të cilave ishte shumë i madh, flet për rëndësinë dhe domethënien që osmanët u dhanë këtyre lloje ndërtesash. Shumica e hamameve të Shkupit u ndërtuan në shekujt XV dhe XVI. Hamamët ishin festime të njerëzve të shquar në vend (pasha, vezirë, bej, etj.). Ata ishin pronë e vakafit dhe raportohej se kishin mirëmbajtur ndërtesa të tjera të ndërtuara nga themeluesit e tyre. 
Hamamet e vetme përdoren për banjë vetëm burra ose vetëm për gra. Kishte edhe hamame të vetme që i shërbenin të dyja gjinive, por në ditë të caktuara të javës ose në periudha të caktuara të ditës. Në vendbanimet më të mëdha, u ndërtuan hamame të dyfishta (çifte), të cilat u shërbenin të dy gjinive në të njëjtën kohë. Në këto hamame futeshin nëpër hyrje të veçanta, të vendosura zakonisht në anët e kundërta të ndërtesës. Hyrjet e brendshme të hamameve ishin të ngushta dhe të vogla, mjaft të gjera që vetëm një person të hynte për të shmangur ftohjen e panevojshme të brendshme. Në të gjitha dhomat e hamameve dyshemeja ishte e shtruar me pllaka të bukura mermeri. Kupolat e shumta që mbulonin hamamet dhe hapjet e vogla përmes të cilave hynte drita u jepnin atyre një bukuri të veçantë. Brendësia e disa hamameve ishte zbukuruar në mënyrë të pasur. Hamamet publike përbëheshin nga tre pjesë: një garderobë, një hapësirë pak e ngrohur dhe një banjë e ngrohtë. Në mes të gardroberit, që ishte dhoma më e madhe në hamam, kishte një shadërvan, dhe përkrah mureve kishte ndarje për të ndërruar rrobat. Kishte një vend për enët e banjës (peshqirët, sandalet, batanijet, sapunin, tiganët, etj) që ipeshin me qira, por shpesh vizitorët, sidomos gratë, sillnin enët e tyre. Kishte gjithashtu një zonë pushimi pas larjes, ku mund të merrnin çaj ose kafe. Pjesa e dytë e hamamit ishte pak më e ngrohtë për të aklimatizuar vizitorët gjatë hyrjes, dmth për të pushuar dhe tharë kur dilnin. Përveç kësaj hapësire, zakonisht kishte një tualet dhe një dyqan berberi, dhe në hamamet e grave një dhomë depilimi. Nga këtu kalohej në pjesën e tretë të hamamit, në hapësirën e banjës e cila përbëhej nga një hapësirë e gjerë qendrore, një sallon qendror me mermeri gjysmërrethore ose pëlhurë të ngritur me tetë anë nga 45-50 cm. Secili hamam kishte një rezervuar uji dhe një vatër zjarri.