TERMINOLOJIK SÖZLÜK

abdest - Müslüman müminlerin namazdan önce yıkanma ayini.
asitane - merkezi, özellikle tek bir derviş düzeninin teke.
aşik - aşık, aşık; derviş düzenine girmek için aday.

baba - Bu isim derviş düzeninin büyüklerine verilir; Bektaşi mezhebinin karakteristiğidir.

cami (câmi) - bir veya daha fazla minaresi olan bir İslam tapınağı. Mescid ve cami aynı tip binalarla eş anlamlıdır. Geçmişte hiçbir ayrım yapılmamıştır. Bu, aynı yapı için mescid ve caminin iki ifadesinin aynı anda kullanıldığı vakafname metinleri ile doğrulanır.
cemat - İslam inancının üyelerinin kapsamlı, temel bir örgütsel birimi. Müslüman Dini Topluluğu, Patrikhane. Camide ibadet edenler için de kullanılır.
Cuma namazı - Müslümanlar arasında cuma namazı.

dede – veya dede-baba, çeşitli Derviş saflarına, özellikle Bektaşi düzeninin başkanlarına verilen bir unvan.
derviş - Sufi tarikatını (yolunu) takip eden kişi. Hıristiyanlıktaki keşişlere benzer şekilde aşırı yoksulluğu ve onurlu hayatıyla bilinir. Birçok derviş düzeninde dini hiyerarşi derecesi.
dua - kişisel dua, herhangi bir kural veya ritüel ile bağlı değil.

ezan - İslamda namaz çağrısı. Her namaz için ayrı ayrı bir minarede minaresi günde beş kez müezzin davet ediyor. İlk ayette, Muhammed'in olağanüstü vokal yetenekleri nedeniyle ilk müezzini seçtiği Bilal ibn Rabah okudu. Ezan'ın her bir kısmı bir ara ile ayrılır ve bir veya daha fazla kez tekrarlanır. İlk sunumda, her cümle bir ton aralığı ile sınırlıdır ve daha kısadır. Tekrarlandığında, ifade daha uzun, melodik ve oktav yoluyla ulaşılabilen daha büyük ton salınımlarına sahiptir. Bütün topluluk, ezan'ın melodikleşmesi gereği konusunda hemfikir değil. Bazıları bunu bir haram olarak kabul eder (yasak, yasadışı).

hadis - kelimenin tam anlamıyla konuşma, olay, haber anlamına gelir ve Peygamber Muhammed'in rehberliğinde gerçekleşen herhangi bir rivayet anlamına gelir; dua.
Hatib - Cuma namazı sırasında dini ayinler yapan bir camide vaiz. Bu terim çoğunlukla imam ünvanından sonra kullanılır - imam-hatib, çünkü çoğu zaman imam, inananlara dini bir adres hitapta bulunan kişidir.
Hac - Mekke'ye hac. İslam'ın beş sütunundan biri.
halife - Tanrı'nın halefi. Peygamber Muhammed'in halefi kabul edilen Müslümanlar'da manevi lider unvanı.

İlahi - Tanrı'ya övgü şarkısı (İlahi ilahi).
imam - Toplumda İslami dini lider.
imaret - ücretsiz ortak mutfak.
İslam - Tanrı'nın isteğine "boyun eğme".

kadı - şeriatı uygulayan bir hakim.
kıble - dua sırasında bir Müslümanın çevrilmesi gereken yön. Camilerde, duvardaki mihrap kıble yönünü gösterir. İlk günlerde kıble Kudüs'tü ve daha sonra Muhammed yerini Mekke ile değiştirmiştir.
kündekari camilerin iç dekorasyonunda en çok kullanılan teknikti. Tahtaları istifleme ile birleştirme tekniğidir. Genellikle intarzi ile kombinasyon halinde yapıldı ve genellikle oyma ile desteklendi. Bu şekilde ahşap objeler daha Selçuklular'da süslendi, ama mükemmelliğe Osmanlılar'da ulaşıldı.

mahvil  - caminin içinde, ön kapının üstünde ve tüm duvar boyunca veya tam ortasında taş veya ahşap direklere yerleştirilmiş bir galeri. Burada dualar sırasında müezzin duruyor. Burası kadınlar için de bir yer.
medrese - Müslüman yüksek öğretim okulu.
Mekteb - ilkokul.
mescid - minaresi olmayan ve Cuma günleri ("Cuma namazı") ve bayramlar sırasında ibadet edilmeyen İslami bir tapınak. Geçmişte, mescit ve cami aynı tür binalarla eşanlamlıymış ve aralarında ayrım yapılmıyormuş. Bu, iki ifadenin aynı anda kullanıldığı vakıfnamelerin metinleri ile teyit edilir: aynı yapı için mescit ve cami.
minber - mihrabın sağında bulunan bir kürsü. Buraya imam, yerden merdiven çıkmaktadır ve burada vaaz veriyor.
Misafir Hane - konuk evi.
mihrap - caminin içine, güney duvarının ortasına, imamın durduğu Mekke yönünde, inananları ortak bir duada yönlendiren yarım daire biçimli bir niş.
Muderis - öğretmen, lise öğretmeni.
Muteveli - öğretmen, vakıf başkanı, vakıf ile ilgilenen kişi.
musalla (Musallî câmii) - Osmanlı döneminde, her iki Bayram için ortak dua için açık havada bir dua alanıymış. Zemin ve mihrap çoğu mermerden yapılmıştır. Terim ayrıca bir salah (kanonik dualar) yapmak için bir odaya, yapıya veya yere atıfta bulunabilir ve bir "dua salonu" anlamına gelir. Günümüzde bu tür musallalar, Müslümanların günlük namazlarını yapmak için havaalanlarında, alışveriş merkezlerinde, hastanelerde ve Müslüman çoğunluktaki ülkelerde ve bazı gayrimüslim ülkelerde diğer halka açık yerlerde bulunmaktadır. Genellikle musalla'nın minberi yoktur.
Muharrem - İslami takvimin ilk ayı.

namaz (veya salat) - Müslümanlar arasında en önemli dua türüdür. Sünniler arasında İslam'ın beş temel direğinden ve Şiiler arasında İslam'ın on eyleminden biridir. Namaz, bir ritüel duadır ve belirli hareketlerden ve kelimelerden oluşur. Namazın camide yapılması zorunlu değildir, evde veya başka bir yerde yapılabilir. Müminlerin Mekke'ye dönmeleri önemlidir.

rumi - Türk dekoratif sanatında bir stil (Selçuklu olarak da bilinir). Zoomorfik döngülerin bitki ve soyut biçimlere dönüştürülmesinden ve stilizasyonundan kaynaklanan motiflerle süslemeden oluşur.

sedefkari - sedef'in ahşap üzerine uygulanması.
semahane - belirli derviş saflarının dini ayinlerini gerçekleştirdiği bir oda.
sünnet - pratik yaşam, Peygamber Muhammed'in hayatı boyunca yaptıkları.
Sufizm - İslam'ın iç, ezoterik boyutu. Tanrı'nın Gerçeğini gerçekleştirmeyi amaçlayan bir yaşam tarzı. Tarikat - ruhsal bir yolla gerçekleştirilen Tanrı'yı aramak ve Onunla birleşmek. Tasavvuf'a benzer.

Şaban - İslami takvimde sekizinci ay.
şadrvan - çeşme. Her İslami tapınak önünde zorunlu unsur. Bu yerde inananlar dua etmeye gitmeden önce abdest alırlar.
Şeyh - manevi lider, Tasavvuf öğretmeni, Şeyh yüksek manevi değerlere sahip, öğrencilere manevi istasyonlarda rehberlik edebilen bir kişidir. Onsuz, çeşitli iletişim uygulamalarının merkezi olarak inananların yol boyunca hareket etmesi imkansız olurdu. 
Şeyhzade - oğul, şeyhin oğlu.
şeriat - İslami manevi hukuk. Sufizm'de manevi yolculuğu sırasında bir inananın geçmesi gereken dört kapıdan ilki.

Tarikat - yol (hem tam anlamıyla hem de mecazi olarak), yetiştirme yöntemi; Sufi düzeni. Tarikat terimi, tüm eğitim ritüelleri sistemini ve öğrenci eğitim metodolojisini (mudir) ifade eder.
tasavvuf - c. Sufizm
tekke - Tasavvuf sığınağı. Derviş saflarında dini ayinlerin yapıldığı bir yer. Bazen derviş düzeninin başı burada yaşar.
türbe - mezar; tanınmış şeyhler genellikle türbeye gömülür.
ulema - din bilginleri.

Vaiz - dini tavsiyeler veren bir dini işler yetkilisi. Cuma namazından yaklaşık yarım saat önce bir camide İslam dininin ahlaki değerleri hakkında kısa bir konuşma yapan biri.

zikir - Tanrı'nın “anılması”, özellikle alternatif bilinç durumlarını teşvik etmek için Tanrı'nın isimlerini bir mantra olarak tekrarlayarak. Sufi ibadet.